از عوارض بیماری دیابت می شود به آسیب به اعصاب و جریان خون ضعیف اشاره کرد ؛ این مشکلات باعث شده تا پا ها در برابر زخم های پوستی آسیب دیده و به سرعت وخیم تر شوند .
خبر خوب این است که با مدیریت صحیح دیابت و مراقبت از پاها می شود از این نوع زخم ها جلوگیری کرد . در واقع پیشرفت و بهتر شدن در زمینه ی مراقبت های دیابتی ، دلیل اصلی کاهش قطع عضو اندام های تحتانی در بیماران دیابتی تا ۵۰ درصد در ۲۰ سال اخیر شده است .
زمانی که زخم های پا پیشرفت کنند ، بسیار مهم است که به سرعت به دنبال درمان آن باشید . بیش از ۵۰ درصد قطع عضو ها ، با زخم پا شروع می شوند زیرا زخمی که بهبود پیدا نمی کند باعث آسیب های جدی به بافت و استخوان شده و ممکن است برای برداشتن آن از روش های جراحی (قطع عضو) استفاده شود .
افرادی که مبتلا به دیابت هستند بیشتر از سایر افراد در معرض خطر قرار دارند . عواملی که منجر به افزایش خطر قطع عضو می شوند عبارتند از :
- قند خون بالا
- سیگار کشیدن
- آسیب های عصبی در پاها (نوروپاتی محیطی)
- پینه و میخچه
- دِ فرمه بودن پا
- گردش خون ضعیف در اندام ها (بیماری شریان محیطی)
- سابقه ی داشتن زخم پا
- سابقه ی داشتن قطع عضو
- اختلال بینایی
- بیماری کلیوی
- فشار خون بالا ، بالاتر از ۱۴۰/۸۰ میلی متر جیوه (mmHg)
در ادامه مواردی که لازم است تا پا های خود را سالم نگه دارید و علائمی که با مشاهده ی آن ها باید به پزشک مراجعه کنید ، آورده شده است .
جلوگیری از زخم پا
بهترین استراتژی برای جلوگیری از عوارض بیماری دیابت – که شامل زخم پا می شود – داشتن یک برنامه ی مدیریت دیابت همراه با یک رژیم غذایی سالم ، ورزش روزانه ، کنترل سطح قند خون و پای بندی به یک برنامه ی دارویی تجویز شده است .
مراقبت مناسب از پا به جلوگیری از مشکلات پا کمک کرده و این اطمینان را به شما می دهد که در صورت بروز مشکل بتوانید به سرعت از مراقبت های پزشکی بر خوردار شوید . نکات مراقبت از پا ها در ادامه آورده شده است .
- روزانه پا های خود را بررسی کنید . روزانه پا های خود را برای تاول ها ، بریدگی ها ، ترک خوردگی ها ، قرمزی ، زخم ، حساس شدن به لمس و متورم شدن بررسی کنید . در صورتی که دستتان به پا هایتان نمی رسد ، از یک آینه ی دستی برای دیدن کف پای خود استفاده کنید ؛ اگر نمی توانید آیینه را نگه دارید آن را بر روی زمین گذاشته و یا از یکی از عزیزانتان کمک بگیرید .
- هر روز پا های خود را بشویید . هر روز پا های خود را در آب ولرم (نه آب گرم) بشویید ، آن ها را به آرامی خشک کنید ، به خصوص میان انگشتان را . یک سنگ پا را برداشته و به آرامی بر روی پوست پای خود بکشید ، مخصوصا نواحی ای که مستعد پینه هستند .
- پینه و سایر ضایعات پوستی را خودتان جدا نکنید . برای جلوگیری از آسیب رساندن به پوست به هیچ وجه از ناخن ، ناخن گیر و یا قیچی برای جدا کردن پینه ، میخچه و زگیل استفاده نکنید . از استفاده از محلول های شیمیایی برای برداشن میخچه ، اجتناب کنید . برای برداشتن هر یک از این مشکلات پوستی به پزشک و یا متخصص پا مراجعه کنید .
- ناخن های پا را به دقت کوتاه کنید . ناخن های خود را به صورت یک خط صاف کوتاه کرده و به دقت گوشه های تیز آن را به وسیله ی سوهان ناخن ، نرم کنید . اگر خودتان نمی توانید ناخن هایتان را کوتاه کنید ، کمک بخواهید.
- با پای برهنه راه نروید . برای جلوگیری از آسیب رسیدن به پا ها ، پا برهنه راه نروید ، حتی در اطراف خانه .
- جوراب های تمیز و خشک بپوشید . از جوراب هایی با جنس پنبه و یا الیاف خاص اکریلیک استفاده کنید تا پا هایتان عرق نکند – به هیچ وجه از جنس نایلون استفاده نشود . از جوراب هایی که کش ها و نخ های سفت دارند استفاده نکنید زیرا جریان خون را کاهش می دهند . جوراب هایی بپوشید که درز نداشته باشد تا از تحریک شدن پوست جلوگیری شود .
- کفشی بخرید که سایز پایتان باشد . کفش های راحتی را خریداری کنید که دارای بالشتک برای قست های پاشنه ، قوس و توپ پا باشد . از کفش های تنگ ، پاشنه بلند و باریک که فرم انگشتان پا را تغییر می دهند ، دوری کنید .
اگر سایز پاهایتان با یکدیگر متفاوت است ، کفش سایز پای بزرگ تر را خریداری کنید . ممکن است پزشک کفش های طبی ای را برای شما تجویز کند که دقیقا مناسب پای شما دوخته و تهیه شده باشد . - سیگار نکشید . سیگار کشیدن به جریان خون آسیب رسانده و مقدار اکسیژن خون را کاهش می دهد ؛ این مشکلات به وجود آمده در گردش خون ، می تواند زخم را وخیم تر کرده و بهبودی را کُند کند . در صورتی که برای ترک سیگار به کمک نیاز دارید با پزشک خود صحبت کنید .
- یک برنامه ی منظم برای ملاقات با پزشک پا ی خود داشته باشید . پزشک یا متخصص پای شما می تواند هر گونه علائم آسیب عصبی ، جریان ضعیف خون و یا سایر مشکلات پا را قبل از شدید شدن آن تشخیص دهد . حداقل یک بار در سال ( و یا بیشتر بر اساس نظر پزشک ) ، برای چکاپ وضعیت پای خود به پزشک مراجعه کنید .
علائمی که نشان دهنده ی مشکلات پا هستند
در صورتی که هر یک از نشانه های زیر را داشتید با پزشک خود تماس بگیرید :
- ناخن های پای در گوشت فرو رفته
- تاول ها
- زگیل در کف پا ( برجستگی های گوشتی با لکه های تیره )
- بیماری قارچی ” پای ورزشکاران “
- زخم باز یا خونریزی
- تورم
- قرمزی
- گرم شدن یک قسمت پا
- درد (در صورت آسیب عصبی ممکن است هیچ دردی احساس نکنید)
- تغییر رنگ پوست
- بوی بد
- زخمی که بیش از 1 یا ۲ هفته باقی بماند
- زخمی به اندازه ی ¾ اینچ (۲ سانتی متر)
- زخم عمیقی که می توان استخوان پا را مشاهده کرد
پزشک ، پای شما را معاینه کرده و بر اساس شرایط شما روش درمانی مناسب را تجویز خواهد کرد .
در صورتی که قطع عضو آخرین راه حل باشد ، چه می شود ؟
درمان زخم های پا بنا بر میزان حاد بودن آن ها بسیار متفاوت است . در حالت عمومی ، درمان شامل روش ها و متد هایی است که در آن سعی بر برداشتن بافت مرده (دبریدرمان) ، تمیز نگه داشتن زخم و تسریع بهبودی است . زخم لازم است حداقل هر ۱ یا ۴ هفته یکبار مورد معاینه و بررسی قرار بگیرد .
در صورتی که بیمار در مرحله ای باشد که قسمت زیادی از بافت از بین رفته و یا زخم زندگی و جان بیمار را تهدید می کند ، ممکن است قطع عضو تنها راه حل باشد .
جراح بافت های آسیب دیده را جدا کرده و تا جایی که بتواند بافت های سالم را حفظ می کند . بعد از جراحی ، شما برای چند روز در بیمارستان مورد مراقبت و نگهداری قرار خواهید گرفت . معمولا بهبودی کامل زخم ۴ تا ۶ هفته به طول می انجامد .
علاوه بر نظر و تجویز پزشک و جراح شما ، برنامه ی درمانی شما تحت نظر سایر متخصصان ، ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- متخصص غدد درون ریز و متابولیسم : پزشکی که برای درمان دیابت و سایر مشکلات مرتبط با هورمون ها ، به صورت ویژه آموزش دیده است .
- فیزیوتراپیست : متخصصی که به شما کمک کرده تا قدرت ، تعادل و هماهنگی اعضای بدنتان را به دست آورید . چگونگی استفاده و عادت کردن به اندام مصنوعی ، ویلچر و سایر وسایلی که برای بهبودی به آن ها نیاز دارید نیز به شما آموزش می دهد .
- متخصص کاردرمانی : پزشکی که در زمینه ی مهارت های روزمره از جمله مهارت های لازم برای سازگار شدن با شرایط فعلی و باز گشتن به زندگی روزمره ی بیمار ، تخصص های لازم را کسب کرده است .
- تامین کننده ی نیاز های روحی بیمار : این پزشک می تواند یک روانشناس و یا روان پزشک باشد ؛ او می تواند به بیمار کمک کند تا با احساسات و انتظاراتش از قطع عضو روبرو شده و با واکنش های سایر افراد دیگر کنار بیاید .
- مددکار اجتماعی : متخصصی که در صورت نیاز بیمار می تواند در انجام کار ها و مراقبت از او ، در کنارش باشد .
حتی بعد از قطع عضو ، واجب است که همچنان برنامه ی درمانی دیابت خود را دنبال کنید . بیمارانی که عمل قطع عضو را انجام می دهند ، نسبت به دیگران بیشتر در معرض خطر یک قطع عضو دیگر هستند . خوردن غذا های سالم ، ورزش منظم ، کنترل سطع قند خون و دوری کردن از سیگار می تواند در دور ماندن شما از عوارض بیماری دیابت ، کمک کند.
دیدگاهی یافت نشد