برای همه ما پیش آمده که به دلایل مختلف دچار زخم های سطحی روی پوست و یا در بافت ها و اجزای داخلی بدن شده باشیم. برخی از انواع زخم ها که به راحتی و در زمان کوتاه درمان نمی شوند را زخم های مزمن یا Chronic Wounds می نامند. با توجه به شیوع این زخم ها، درمان زخم های مزمن از مباحث قابل توجه و پراهمیت است.
ارائه روش های درمان خانگی مجوزی برای ساده انگاری و بی توجهی به درمان این زخم ها نیست. هدف از بیان مباحث درمان خانگی زخم های مزمن، کمک به مواردی است که به دلیل طولانی شدن درمان این زخم ها، امکان مراجعه مداوم شخص بیمار به مراکز تخصصی پزشکی وجود ندارد و به دلیل شرایط ایجاد شده لازم است تا درمان این زخم ها با دقت کافی و در منزل انجام شود.
اگر شما و یا عزیزانتان مبتلا به زخم مزمن هستید و نیاز به مراقبت و درمان خانگی دارید، مطالعه مطالب زیر را به شما توصیه می کنیم.
درمان زخم های مزمن: حذف عوامل تشدید کننده
همواره پیشگیری بهتر از درمان است و حذف عوامل مانع بهبود زخم های مزمن، خود نوعی اقدام درمانی است. در ادامه به برخی از عوامل که در درمان زخم های مزمن اختلال ایجاد می کنند، اشاره می شود.
سیگار کشیدن
سیگار با توجه به اختلالات عروقی و تنفسی که ایجاد می کند مانع رسیدن اکسیژن کافی به محل زخم و ترمیم آن می شود. اگر قادر به ترک سیگار نیستید، جهت کاهش مصرف روزانه آن تلاش کنید و مصرف آن را به حداقل برسانید.
چاقی و اضافه وزن
چاقی و اضافه وزن علاوه بر ایجاد مشکلات فراوانی از قبیل دیابت نوع دو، بیماریهای قلبی عروقی، سکته، فشار خون و بسیاری از بیماریهای دیگر، با افزایش احتمال عفونت، روند درمان زخم های مزمن را نیز مختل می کند.
بیماری خاص
در مواردی وجود بیماری های دیگری باعث ایجاد اختلال در درمان زخم های مزمن می شود. به عنوان مثال بیماری دیابت؛ قطعا همه ما در محیط اطراف و در جمع خانواده، اقوام و یا دوستان افراد دیابتی را دیده ایم که دچار زخم های مزمن در اجزا بدن به ویژه پاها شده اند.
اختلال در فعالیت برخی از اجزا بدن مانند کبد، کلیه و ریه ها نیز باعث تشدید زخم ها و جلوگیری از درمان زخم می شود.
ضربه خوردن زخم
ضربه خوردن و آسیب دیدگی محل زخم موجب تاخیر در درمان زخم های مزمن می شود.
ضعف تغذیه
رژیم غذایی نامناسب نیز یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در طولانی شدن روند بهبود زخم های مزمن است.
برخی از انواع مواد غذایی مفید و ضروری در درمان زخم های مزمن:
- پروتئین: سه تا جهار وعده در روز لازم است. منابع اصلی پروتئین شامل؛ گوشت قرمز، مرغ و ماهی، لبنیات آجیل، حبوبات می شود؛
- کربوهیدرات: منابع اصلی کربوهیدرات شامل: نان سبوس دار، غلات، لبنیات، میوه ها، سی زمینی، برنج، مرکبات، توت فرنگی کلم بروکلی می شوند؛
- آب: حداقل ۸ لیوان آب در روز بنوشید تا جایگزین آب خروجی از طریق ترشح محل زخم شود؛
- ویتامین ها و مواد معدنی: با مصرف مقدار کافی از گوشت قرمز، غلات، میوه و سبزیجات نیاز بدن خود به ویتامین مواد معدنی را برطرف کنید. در صورتی که به اندازه کافی در روز میوه و سبزیجات استفاده نکنید باید از مولتی ویتامین و یا مکمل های ویتامین D استفاده کنید؛
توجه: در صورت ابتلا به دیابت حتما به رژیم غذایی توصیه شده توسط پزشک عمل کنید.
شستشو و پانسمان زخم،عاملی مهم در درمان زخم های مزمن
در برخی موارد باز بودن زخم و آلوده شدن آن باعث تاخیر در درمان زخم های مزمن می شود.
لازم به ذکر است که در برخی موارد پزشکان توصیه به باز گذاشتن زخم ها دارند. اگر پزشک معالج شما تشخیص به باز گذاشتن زخم شما داده، حتما کاملا مطابق توصیه پزشک عمل کنید.
برای تمیز نگه داشتن زخم نیاز به شستشو و تعویض مداوم پانسمان است.
شستشوی زخم
در صورتی که در هنگام تعویض پانسمان لایه ای از مواد چسبنده زرد رنگ و ضخیم مشاهده کردید، این علامت خوبی است؛ چراکه نشان دهنده این است که زخم به دلیل وجود پانسمان مرطوب و در حال بهبودی است. اما این مواد باید شسته و تمیز شود.
برای شستن محل زخم، گاز استریل و یا پد را با آب و یا سرم نمکی مرطوب کرده و به حالت چرخشی روی زخم بمالید. دقت کنید که تمیزکردن را از مرکز زخم شروع کرده و از محدوده زخم خارج نشوید. اگر گاز استریل و یا پد تمیز کننده را به اطراف زخم بکشید ودوباره برگردید و روی زخم را با آن بمالید آلودگی از اطراف به داخل زخم منتقل می شود.
مجددا با گاز استریل و یا پد تمیز دیگری این کار را انجام دهید. این کار را تا تمیز شدن کامل محل زخم ادامه دهید. اطراف زخم را نیز توسط حوله نرم، تمیز کنید. موادی که با آن زخم را مورد شستشو قرار می دهید را در کیسه زباله پلاستیکی قرار دهید و درب آن را ببندید.
تعویض مداوم پانسمان
ابتدا دست ها را با آب گرم و صابون و یا مایع ضدعفونی کننده الکلی بشویید و یا در صورت امکان از دستکش استفاده کنید. سپس به آرامی گوشه یا لبه های نوار یا پانسمان را به سمت بالا بکشید. در صورتی که لبه های پانسمان به زخم چسبیده بود، توسط یک حوله کاغذی یا پد مرطوب لبه های آن را مرطوب کنید. با یک دست پوست اطراف ناحیه بانداژ شده را به سمت پایین نگه دارید و با دست دیگر نوار پانسمان را از روی زخم بلند کنید. اگر پانسمان به زخم چسبید، توسط سرم نمکی آن را خیس کنید تا شل شود و راحت تر از زخم جدا شود. پانسمان قبلی را در یک نایلون زباله قرار داده و در آن را ببندید. دست کش را از دست خارج کرده و دست ها را مجددا بشویید.
تهیه سرم نمکی
در صورتی که برای شستشوی زخم سرم نمکی در منزل در اختیار ندارید، به روش پیشنهادی زیر می توانید سرم نمکی تهیه کنید:
ابتدا یک ظرف کاملا تمیز و شسته شده را بردارید. برای اطمینان از تمیز بودن ظرف آن را ۵ دقیقه بجوشانید. بعد یک پیمانه آب معمولی از شیر آب بردارید و آن را به مدت ۵ دقیقه بجوشانید. دو قاشق چایخوری نمک خوراکی به آن اضافه کنید و هم بزنید تا نمک کاملا حل شود. این سرم نمکی را در یک بطری پلاستیکی یا شیشه ای ریخته و درب آن را کاملا ببندید. و به مدت یک هفته قابل استفاده است.
علائم هشدار دهنده در درمان زخم های مزمن
با مشاهده علائم زیر در زخم به پزشک مراجعه کنید:
- تب و لرز و تهوع؛
- قرمز شدن و تورم اطراف زخم؛
- افزایش درد در محل زخم؛
- تغییر رنگ یا مقدار مایع خروجی؛
- استشمام بوی بد از محل زخم؛
- احساس گرما در هنگام لمس محل زخم و یا اطراف آن.
نتیجه گیری
درمان زخم های مزمن نیازمند حوصله و دقت است. با رعایت مسائل بهداشتی و شستشو و پانسمان مداوم و اصولی محل زخم، تغذیه مناسب، درمان بیماریهای دیگر، توقف استعمال دخانیات، برطرف کردن چاقی و اضافه وزن و حفظ محل زخم از آسیب دیدگی می توان به درمان خانگی زخم های مزمن پرداخت.
Source: www.woundsource.com, ww.ncbi.nlm.nih.gov, www.intermountainhealthcare.org
دیدگاهی یافت نشد