هر آنچه باید در مورد زخم عفونی و درمان آن بدانید
زخم ها به دو دسته کلی زخم حاد و زخم مزمن تقسیم می شوند، اما در یک تقسیم بندی دیگر می توان زخم ها را تمیز و یا عفونی هم دانست. هر نوع زخمی و با هر منشأی، چه از نوع حاد و چه مزمن ممکن است به زخم عفونی تبدیل شود. زخم عفونی زمانی اتفاق می افتد که باکتری وارد شکاف پوستی شود. این عفونت ممکن است فقط در سطح زخم و روی پوست باشد، یا ممکن است بافت و اندام های عمیق تر اطراف زخم را تحت تاثیر قرار دهد. عفونت زخم بهبود آن را مختل کرده، شرایط سختی برای بیمار به وجود آورده و می تواند عوارض جدی تری هم داشته باشد. بنابراین درمان زخم عفونی اهمیت زیادی داشته و باید به صورت تخصصی انجام شود تا به وخامت و شدت نرسد. در ادامه علائم و عوامل به وجود آورنده زخم عفونی، خطرات آن، روش های پیشگیری و البته راه های درمان زخم عفونی را بررسی می کنیم.
چه عواملی خطر ابتلا به عفونت زخم را افزایش می دهد؟
عفونت زخم عامل میکروبی دارد، یعنی باکتری ها یا سایر میکروارگانیسم ها وارد زخم شده، شروع به فعالیت و تکثیر کرده و زخم را به خطر می اندازند.
اما موضوعی که در این بین پیش می آید و از اهمیت بالایی برخوردار است، چگونگی عفونت زخم توسط این میکروارگانیسم هاست. هر چیزی که توانایی بدن شما را برای بهبود زخم، کاهش دهد می تواند شما را در معرض خطر عفونت زخم قرار دهد.
چندین عامل مختلف می توانند منجر به عفونت زخم شوند. عوامل خود زخم، عوامل فردی وعوامل محیطی. به شرح بیشتر این عوامل می پردازیم:
-
عوامل مرتبط با خود زخم
- نوع زخم :
اگر زخم توسط اشیاء آلوده یا گاز گرفتگی حیوان و انسان به وجود آمده بیشتر مستعد عفونت است. هم چنین زخم هایی که بر اثر سوختگی های شدید به وجود می آیند هم می توانند عفونی شوند.
- عمق زخم :
میزان تخریب بافت و عمق زخم هم در عفونت آن مؤثر است. هرچه زخم عمیق تر باشد بیشتر در معرض وارد شدن باکتری ها و عفونت است. بنابراین زخم های عمیق نیاز به مراقبت بیشتری دارند.
- محل زخم :
زخم در نواحی مرطوب و گرم بدن بیشتر مستعد عفونت است؛ چرا که این مکان ها جای خوبی برای رشد و تکثیر باکتری ها هستند. کشاله ران، زیر بغل و بین انگشتان پا از این مکان ها هستند.
- وجود جسم خارجی در زخم :
باقی ماندن هر جسم خارجی در زخم حتی اگر خیلی کوچک هم باشد، می تواند خطر عفونت را افزایش دهد. تکه های شیشه، براده های فلز و چوب، یا هر جسم خارجی دیگری می تواند به عنوان عامل انتقال و محلی برای رشد باکتری ها عمل کند.
-
عوامل مرتبط با فرد
- سیستم ایمنی ضعیف :
در افرادی که به دلیل بیماری های خاص مانند دیابت یا ایدز، یا به دلیل استفاده از داروهای قوی و شیمی درمانی، سیستم ایمنی بدن ضعیف می شود خطر عفونت بیشتر است. باکتری ها و دیگر عوامل عفونت زا در این افراد خیلی زود می توانند تکثیر شوند چرا که توانایی بدن برای از بین بردن آن ها کم است.
- بیماری های مزمن :
ابتلا به بیماری های مزمن همچون دیابت، بیماری های قلبی و عروقی، بیماری های کلیوی و برخی دیگر شرایط خاص سلامتی خطر عفونت زخم را افزایش می دهند. در این بیماری ها مشکلاتی چون گردش خون ضعیف و کند بودن روند بهبود زخم وجود دارد که موجب افزایش ریسک عفونت می شود.
- سن افراد :
نوزادان، کودکان و افراد مسن بیشتر در معرض خطر عفونت هستند چرا که سیستم ایمنی بدن ضعیف تر است. لازم است در این افراد از زخم ها مراقبت بیشتری به عمل آید و به تمیزی آن ها اهمیت بیشتری داد. در مورد افراد مسن، افراد بالای ۶۵ سال معمولا به دلیل بیماری های همراه چون بیماری های قلبی و عروقی و تحرک کمتر خطر کمی بیشتر هم می شود؛ پس مراقبت از زخم ها را جدی بگیرید.
- سوء تغذیه :
داشتن سوء تغذیه حتما به دلیل نبود غذا و گرسنگی نیست، بلکه امروزه هم افراد زیادی سوء تغذیه دارند. این مشکل به دلیل کمبود مواد مغذی و ویتامین ها اتفاق می افتد که به رژیم غذایی فرد برمیگردد. اگر فردی به دلایل سلامتی یا دیگر دلایل، از کمبود این مواد مغذی رنج ببرد، سیستم ایمنی هم ضعیف شده و زخم ها بیشتر در معرض عفونت هستند.
- مصرف برخی داروها :
استفاده از داروهایی مانند کورتیکوستروئید ها و داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی فرد را در خطر بیشتر عفونت زخم قرار می دهد. بنابراین در صورتی که از این داروها استفاده می کنید، باید به زخم ها رسیدگی بیشتری داشته و سعی کنید سیستم ایمنی را تقویت کنید.
-
عوامل محیطی
- شرایط بهداشتی نامناسب :
باکتری ها و دیگر عوامل عفونت زا تقریبا در تمام محیط وجود دارند و ممکن است وارد زخم شوند. با شستشوی صحیح می توان جلوی باقی ماندن و رشد آن ها را گرفت؛ طبیعتا عدم بهداشت زخم می تواند آن را در معرض عفونت قرار دهد.
- تماس با مواد آلوده :
اگر زخم باز با خاک، آب، اشیاء یا دیگر مواد آلوده برخورد داشته باشد ممکن است عفونت کند. بنابراین تمیز نگه داشتن مداوم زخم مهم است و تنها مختص مرحله ایجاد زخم نیست.
علل عفونی شدن زخم
همانطور که گفته شد، در اغلب موارد، زخم های عفونی به وسیله باکتری ها ایجاد می شوند که از پوست، سایر قسمت های بدن و یا محیط خارجی، به زخم منتقل می شوند.
شایع ترین باکتری هایی که باعث عفونت زخم می شوند، استافیلوکوکوس، اورئوس و سایر گروه های استافیلوکوک ها است. آلودگی از سایر قسمت های بدن نیز ممکن است باعث عفونت زخم شود. عدم رعایت تکنیک های تنفس زخم و شرایط غیر بهداشتی ممکن است خطر ابتلا به عفونت زخم را افزایش دهد.
باکتری های شایع عامل عفونت
استافیلوکوک اورئوس: این باکتری شایع ترین دلیل عفونت زخم است. استافیلوکوک اورئوس معمولا در پوست و بینی وجود دارد اما بی ضرر است، مگر آن که وارد زخم شود که سبب عفونت می شود.
استرپتوکوک پیوژنز : این باکتری در انسان موجب ایجاد گلودرد چرکی، زرد زخم، باد سرخ، سلولیت و قانقاریا می شود. اگر چه باکتری بیشتر موجب بیماری های عفونی داخلی می شود، اما می تواند زخم ها را هم مورد عفونت قرار دهد.
پسودوموناس آنروژینوزا : باکتری یاد شده اغلب در خاک، آب، گیاهان، سطح وسایل و بدن انسان وجود دارد که در صورت ورود به زخم می تواند عفونت ایجاد کند. معمولا این باکتری یک پاتوژن بیمارستانی است و در محیط های گرم و مرطوب وجود دارد. اگر پسودوموناس آنروژینوزا از طریق شکاف به پوست یا غشاهای مخاطی وارد شود، عفونت ایجاد می کند.
- باکتری های دیگری هم هستند که می توانند موجب عفونت زخم شوند و موارد یاد شده تنها شایع ترین ها هستند. به جز باکتری ها، قارچ ها و ویروس ها هم در مواردی می توانند عفونت زخم را به وجود آورند.
علائم و نشانه های عفونت زخم چیست؟
علائم عفونی شدن زخم شما ممکن است چند روز پس از آسیب دیدن شروع شود. اما ممکن است در پی دلایل مختلفی حتی یک یا دو ماه پس از زخم نیز اتفاق بیافتد. حتی در مواردی عفونت مدت های زیاد در بدن وجود دارد اما فعال نیست و با مهیا شدن شرایط، مانند ایجاد زخم های جدید، تضعیف سیستم ایمنی بدن و دیگر عوامل فعال شده و عفونت زخم را به وجود می آورد.
برخی از علائم شایعی که پس از عفونی شدن زخم، ممکن است در شما رخ دهد عبارت است از:
- تب
- قرمز شدن پوست اطراف زخم
- دردناک شدن و یا تورم نواحی اطراف زخم
- ترشح خون یا چرک از زخم
- بوی نامطبوع زخم
- احساس ناخوشی عمومی و ضعف
- حالت تهوع و استفراغ
انواع زخم های عفونی
زخم های عفونی طبق چند معیار طبقه بندی می شوند. طبقه بندی های مختلف به پزشکان کمک می کند درمان مؤثر را تجویز کنند.
طبقه بندی زخم عفونی بر اساس وسعت و عمق
- زخم سطحی :
این زخم ها عمق کمی دارند و لایه های سطحی پوست درگیر عفونت شده اند. سوختگی های درجه یک، خراشیدگی ها و برخی برش های کوچک دیگر که با عامل آلوده همراه بوده اند از این دسته هستند.
- زخم های عمقی
این زخم های عفونی لایه های عمیق تر پوست را درگیر کرده اند و حتی ممکن است به تاندون ها، عضلات یا موارد شدید استخوان ها هم برسند. برش های عمیق، گاز گرفتگی حیوانات، زخم های مزمن شدید چون زخم بستر و زخم دیابتی در درجات بالا و زخم های جراحی بزرگ از این دسته هستند.
طبقه بندی زخم عفونی بر اساس زمینه
- زخم دیابتی :
در افراد مبتلا به دیابت زخم ها به سختی التیام پیدا می کنند که به دلیل مشکلات گردش خون، نوروپاتی دیابتی و دیگر عوارض دیابت است. به دلیل روند کند بهبودی، زخم های دیابتی می توانند عفونت کنند و تبدیل به زخم دیابتی عفونی شوند.
- زخم های وریدی :
نمونه دیگری از زخم های مزمن که مستعد عفونت هستند، زخم های وریدی اند. این زخم ها معمولا در ساق پا ایجاد می شوند و می توانند به زخم باز و سپس زخم عفونی تبدیل شوند.
- زخم های شریانی
کاهش جریان خون در شریان ها نیز موجب زخم می شود که معمولا در انگشتان پا یا پاشنه اتفاق می افتد. زخم شریانی هم می تواند عفونی شود که معمولا بدون ترشح و خشک است.
- زخم های فشاری
یک نوع دیگر از زخم مزمن زخم فشاری یا زخم بستر است که به دلیل فشار طولانی مدت بر یک نقطه از بدن ایجاد می شود. زخم بستر در درجات بالا مستعد عفونت است و موارد زیادی از زخم های عفونی را تشکیل می دهد. از آنجایی که زخم فشاری اغلب برای بیماران بستری و دارای ناتوانی حرکتی ایجاد می شود، آلودگی های محیط زیاد است که خطر عفونت را بیشتر می کند.
- زخم جراحی :
در بسیاری از موارد نیز زخم ناشی از برش های جراحی نیز عفونی می شود.
- زخم ناشی از گاز گرفتن حیوانات :
به دلیل وجود باکتری های بالا در بزاق حیوانات یا حتی انسان ها، زخم های ناشی از گاز گرفتن هم می توانند عفونی باشند. زخم ناشی از گاز گرفتگی نیاز به مراقبت های ویژه و واکسن دارد که باید پس از ایجاد زخم اعمال شود. در مراحل بعدی نیز لازم است مراقبت هایی برای پیشگیری از عفونت زخم انجام شود.
زخم عفونی چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک معالج ممکن است در رابطه با سوابق پزشکی شما سوالاتی را مطرح کند. ابتدا در رابطه با چگونگی ایجاد زخم و زمان ایجاد زخم از شما سوال می کند. پزشک همچنین زخم را به صورت فیزیکی معاینه می کند و شرایط آن را می سنجد. بسیاری از زخم های عفونی از علائم اولیه خود مثل ترشح، قرمزی و درد قابل تشخیص هستند.
در مواردی که نیاز باشد بسته به شدت زخم و احتمال داشتن عفونت در زخم خود، ممکن است به تجویز پزشک، لازم باشد هر یک از تست های زیر را انجام دهید:
- انجام آزمایش خون برای اطمینان از داشتن عفونت
- انجام سی تی اسکن: ممکن است عفونت به دنبال وجود یک جسم خارجی در بافت های عمیق باشد.
- در برخی از موارد ممکن است نمونه ی بافت از زخم شما گرفته شود و به آزمایشگاه ارسال شود، تا بررسی های لازم جهت اطمینان از میزان عفونت انجام گیرد.
زخم عفونی چگونه درمان می شود؟
نحوه درمان زخم عفونی، به شدت زخم، محل زخم و اینکه آیا مناطق دیگر را تحت تاثیر قرار داده است، بستگی دارد. میزان سلامت بدنی شما و مدت زمان وجود زخم با روند بهبود درمان زخم عفونی شما دارد.
درمان های اولیه :
در اولین اقدام پس از ایجاد زخم، لازم است تا زخم شستشو شده و تمیز شود. به این منظور زخم با محلول شستشو یا آب و صابون با ملایمت شسته می شود.
- پس از شستشو ضروریست تا زخم با حوله تمیز و بدون پرز خشک شود، باقی ماندن رطوبت خود خطر عفونت را افزایش می دهد.
- مرحله بعد پانسمان زخم است که باید با یک پانسمان استریل و مناسب انجام شود.
- استفاده از آنتی بیوتیک های موضعی مرحله بعدی برای درمان اولیه است. پزشک آنتی بیوتیک لازم را بسته به منشأ و شرایط زخم تجویز می کند.
درمان های تخصصی تر :
مراحل اولیه درمان تنها برای زخم های سطحی در افراد بدون ریسک خطر جوابگو است. اگر زخم عمیق بوده، یا با درمان های اولیه بهبود نیابد، لازم است تا اقدامات تخصصی تر انجام شود. از جمله :
- استفاده از آنتی بیوتیک های تزریقی یا خوراکی
- جراحی در صورت لزوم
- استفاده از درمان های نوین مانند پانسمان های تخصصی، اوزون تراپی، وکیوم تراپی و …
برخی از روش های تخصصی درمان زخم عفونی
با توجه به میزان عفونت زخم شما، ممکن است پزشک متخصص، اقدام به پاک کردن زخم شما با وسیله مناسب کند.
وکیوم تراپی یا درمان با فشار منفی ممکن است روی زخم عفونی شما تاثیر مثبتی داشته باشد و به بهبودی آن کمک کند.
اوزون تراپی یا اکسیژن درمانی یکی دیگر از راه های درمان زخم عفونی محسوب می شود. با استفاده از روش اوزون تراپی، اکسیژن بیشتری به بافت های زخم شما می رسد و روند بهبود زخم شما را تسریع می بخشد.
اگر شدت عفونت زخم زیاد باشد، ممکن است نیاز به جراحی برای پاک کردن زخم و حذف بافت آلوده (دبریدمان) و یا برداشتن شی خارجی از زخم، باشد.
تجویز دارو: ممکن است دربرخی از موارد، پزشک معالج شما مصرف آنتی بیوتیک ها را به طور موضعی و یا به صورت خوراکی، تجویز کند. لازم به ذکر است مصرف هر نوع دارویی باید تحت نظر پزشک و به تجویز وی صورت گیرد. از مصرف خودسرانه دارو بپرهیزید. در برخی از حالات عفونت شدید ممکن است آنتی بیوتیک های وریدی برای مقابله با عفونت شدید خون تجویز شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- اگر تب و لرز داشته باشید.
- درد، قرمزی یا تورم در اطراف زخم داشته باشید.
- هیچ نشانه ای از بهبود زخم شما وجود نداشته باشد.
- احساس بی حسی در ناحیه اطراف زخم داشته باشید.
- هم چنین اگر دچار بیماری های مزمن مانند دیابت هستند، ضرورت بیشتری برای مراجعه به پزشک و درمان زخم وجود دارد، چرا که زخم ها در این موارد بهبودی کند و سخت تری دارند و به درمان های تخصصی نیاز است.
عوارض عدم درمان زخم عفونی
عدم درمان به موقع و صحیح زخم عفونی می تواند عواقب جدی و حتی در مواردی خطرناک برای فرد به دنبال داشته باشد. عفونت می تواند از یک زخم کوچک شروع شده و در اندام ها و حتی خون گسترش یابد. بنابراین درمان به موقع زخم عفونی را جدی بگیرید.
برخی از مهم ترین و جدی ترین عوارض عدم درمان به موقع زخم عفونی عبارتند از:
گسترش عفونت
تعلل در درمان به عفونت این فرصت را می دهد در بافت های اطراف گسترش یابد. سپس عوارضی چون آبسه، سلولیت (التهاب بافت نرم) و دیگر عفونت های بافتی ایجاد می شود که خود دردناک هستند و نیاز به درمان های طولانی دارند.
سپسیس یا عفونت خون
مسمومیت خون یا سپسیس یک عارضه جدی اما خطرناک دیگر است که می تواند در پی عدم درمان عفونت ایجاد شود. سپسیس واکنش شدید و التهابی بدن است که می تواند منجر به نارسایی در اندام ها یا حتی مرگ شود. سپسیس نیاز به اقدامات درمانی اورژانسی و تخصصی دارد.
ایجاد زخم مزمن
زخم های عفونی که به موقع درمان نشده اند می توانند به زخم مزمن تبدیل شوند که بهبود آن کند، چالش برانگیز و دشوار است.
آسیب به بافت های عمیق
در صورتی که عفونت در سطوح اولیه درمان نشود و به بافت های زیرین برسد، حتی ممکن است عضلات، تاندون ها و استخوان ها را هم درگیر کند. عفونت استخوان که استئومیلیت نامیده می شود وضعیتی دردناک است که نیاز به درمان طولانی مدت دارد.
از دست دادن عضو
اگر عفونت شدت یافته و درمان نشود، در نهایت منجر به مرگ بافت می شود. در چنین وضعیتی برای حفظ نجات جان بیمار، لازم است تا همه یا بخشی از عضو از دست رفته قطع شود.
علائم عفونت گسترده
- تب بالا و لرز : بالا رفتن تب از علائم رایج گسترش عفونت است.
- تورم و درد شدید : درد شدید در اطراف زخم و تورم گسترده از دیگر علائم عفونت شدید هستند.
- تغییر در رنگ پوست اطراف زخم : اگر پوست اطراف زخم به رنگ قرمز، بنفش یا سیاه در آید عفونت گسترش یافته است.
- ترشحات چرکی زیاد : زیاد شدن ترشحات زخم که اکثرا با بوی نامطبوع همراه است
پیشگیری از عفونت زخم
در همه موارد پیشگیری بهتر از درمان است و این در مورد عفونت زخم هم صدق می کند. در صورتی که اقدامات اولیه ای پس از به وجود آمدن زخم انجام شود، احتمال عفونی شدن آن بسیار کم شده و در مواردی حتی صفر می شود. این اقدامات ساده اما مهم هستند. از جمله:
-
تمیز نگه داشتن زخم
- زخم را پس از ایجاد شدن و هم چنین در مراحل نقاهت به صورت روزانه شستشو دهید. بهتر است شستشو را با محلول شستشوی زخم انجام دهید، اما آب گرم و صابون هم مؤثر است.
- از محلول ضد عفونی کننده مناسب بر روی زخم استفاده کنید.
- زخم را با استفاده از پانسمان استریل محافظت کنید تا آلودگی های محیطی وارد آن نشوند.
- پانسمان را به طور منظم تعویض کنید، حتی اگر خونریزی یا ترشحات زخم زیاد است و پانسمان زودتر از موعد تعویض کثیف می شود، آن را عوض کنید.
- پیش از انجام پانسمان مراحل شستشو و ضد عفونی را دوباره انجام دهید.
- دست ها و تجهیزاتی که استفاده می کنید هم باید کاملا تمیز باشند.
-
پانسمان زخم
- اعمال یک پانسمان استریل و جاذب، یک لایه محافظ برای زخم ایجاد می کند و از ورود آلودگی ها به آن جلوگیری می کند.
- هم چنین پانسمان با فراهم کردن رطوبت و بستر مناسب، به بهبود بخشی سریع تر زخم هم کمک می کند. هرچه زخم زودتر خوب شود، احتمال عفونت کمتر می شود.
- پانسمان باید بر اساس نوع زخم و شدت آن استفاده شود، برای زخم های سطحی می توان از پانسمان های سنتی استفاده کرد، اما زخم های جدی و عمیق مثل سوختگی های شدید، زخم دیابتی و زخم بستر، نیاز به پانسمان های تخصصی دارند.
-
تقویت سیستم ایمنی بدن
- با داشتن تغذیه سالم، مناسب و متعادل سیستم ایمنی بدن شما به خوبی می تواند با عوامل عفونت زا مبارزه کند.
- خواب کافی و دوری از استرس هم در تقویت سیستم ایمنی مؤثرند.
- در مورد افراد با شرایط سلامتی خاص، مانند افراد مبتلا به دیابت یا افراد کهنسال که ایمنی ضعیف تر است، بهتر است به پزشک مراجعه شود تا داروهایی به این جهت تجویز شود.
-
مراجعه به پزشک
- در صورت مشاهده هریک از علائم عفونت زخم که پیش تر آن ها را توضیح دادیم (قرمزی، درد، تب، ترشح و …) حتما به پزشک مراجعه کنید.
- با پدیدار شدن علائم عفونت، احتمال این که عفونت شدید شده و زخم به خودی خود درمان نشود وجود دارد. هم چنین داروهای آنتی بیوتیک به شکل مناسب لازم است، بنابراین به پزشک مراجعه کنید.
نکته مهم : اقدامات گفته شده برای جلوگیری از عفونت زخم برای افراد با شرایط سلامت عادی مناسب است؛ در مورد افراد با شرایط سلامتی خاص، مثلا افرادی که تحت شیمی درمانی هستند، افراد با بیماری های خودایمنی، افراد دیابتی و افرادی که در بستر به سر می برند، لازم است اقدامات تخصصی برای درمان زخم و جلوگیری از عفونت انجام شود، بنابراین حتما به پزشک یا کلینیک های درمان زخم مراجعه کنید.
انواع پانسمان زخم عفونی
انتخاب پانسمان مناسب با شرایط زخم عفونی، قدم مهمی در درمان است. برای زخم های مختلف پانسمان های متفاوتی هم کاربرد دارد. زخم های عفونی عمیق، زخم دیابتی عفونی، زخم بستر عفونی، زخم های جراحی عفونی و زخم های سوختگی عفونت کرده، نیاز به پانسمان های تخصصی دارند. بنابراین یک پانسمان گاز استریل ساده جوابگوی درمان این زخم ها نیست.
پانسمان چه نقشی در درمان زخم عفونی دارد؟
جذب ترشحات زخم : بیشتر زخم های عفونی با ترشح و چرک همراه هستند. بنابراین لازم است تا یک پانسمان جاذب و مناسب ترشحات را جذب کند تا محیط برای رشد باکتری ها فراهم نشود.
حفاظت از زخم : پانسمان از سطح زخم در برابر عوامل بیرونی، یعنی ورود آلودگی ها و ضربه جلوگیری می کند.
ایجاد محیط مرطوب : اگرچه بسیاری از زخم های عفونی ترشح دارند، اما در برخی موارد نیز عفونت با خشکی همراه است، بخصوص زمانی که بافت نکروزه شده است. برخی پانسمان ها با ایجاد محیط مرطوب بستری مناسب برای بهبود و ترمیم بافت برای زخم فراهم می کنند.
خواص درمانی : برخی از انواع تخصصی پانسمان علاوه بر محافظت از زخم، به روند درمان هم کمک می کنند، مانند پانسمان های حاوی نقره که ضدعفونی کننده هستند، یا پانسمان های کلسیم و پانسمان عسل که به درمان التهاب و عفونت کمک می کنند.
تسکین درد : بعضی از انواع پانسمان دارای خواص تسکین دهنده درد هستند. بخصوص برای زخم های عفونی ناشی از سوختگی از این پانسمان ها استفاده می شود.
انواع پانسمان های تخصصی زخم عفونی
امروزه پانسمان های مدرن یا پانسمان های هوشمند برای درمان زخم های عفونی شدید استفاده می شود. این پانسمان ها خود انواع متنوعی دارند که هر یک مزایای خود را دارد. پزشک و درمانگر زخم نوع پانسمان مناسب با شرایط زخم را مشخص می کند. برخی از پرکاربرد ترین انواع پانسمان های نوین درمان زخم عفونی عبارتند از:
پانسمان آلژینات
این پانسمان ها از جلبک دریایی تهیه می شوند که خواص جذب کنندگی بالا داشته و برای زخم هایی مناسب است که ترشحات زیادی دارند. هم چنین پانسمان به لخته شدن خون کمک می کند.
پانسمان هیدروکلوئیدی
یک نوع رایج دیگر از پانسمان درمان زخم عفونی، پانسمان هیدروکلوئید است که حاوی پلیمر های جاذب است. برای زخم ها با ترشحات متوسط تا زیاد مناسب است و می تواند ضمن جذب ترشحات، محیط مرطوب مناسب برای بهبود و ترمیم بافت جدید هم فراهم کند.
پانسمان هیدروژل
این پانسمان برای زخم های خشک و نکروتیک مناسب است، چرا که حاوی مقادیر زیاد آب است و رطوبت از دست رفته زخم را جبران می کند. همچنین به نرم شدن بافت نکروتیک و دبردیمان آن کمک می کند تا شرایط برای تشکیل بافت جدید فراهم شود.
پانسمان فوم
فوم ها ساختار اسفنجی دارند بنابراین جذب کننده های قوی هستند و می تواند برای زخم های عفونی با ترشحات متوسط تا زیاد استفاده شوند.
پانسمان فیلم
این نوع پانسمان نسبت به بخار آب نفوذپذیر است و برای زخم های سطحی و با ترشح کم مناسب است. پانسمان فیلم شفاف است، بنابراین برای زخم هایی که نیاز است شرایط آن ها بررسی شده و دیده شوند مناسب است، مانند زخم های جراحی.
پانسمان های حاوی نقره
گروهی از پانسمان های نوین علاوه بر ویژگی محافظت کننده و بستر ساز، حاوی یون نقره هستند که خواص ضد عفونی کنندگی دارند. بنابراین برای زخم های عفونی که نیاز به ضدمیکروبی شدن داشته و به درمان مقاوم هستند، مناسب می باشند.
زخم دیابتی عفونی
همانطور که در قسمت انواع زخم عفونی توضیح دادیم، زخم های دیابتی یکی از زخم هایی هستند که بسیار مستعد عفونتند. زخم دیابتی عفونی زمانی رخ می دهد که آسیب موجود که معمولا در قسمت پاها است، به موقع یا به طور صحیح درمان نمی شود.
زخم های دیابتی مزمن هستند و درمان آن ها به کندی پیش می رود. دلیل آن نیز اختلال در گردش خون، آسیب های عصبی، سیستم ایمنی ضعیف، هیپرگلیسمی و دیگر عوارض دیابت است. با این شرایط امکان عفونت زخم زیاد است.
علائم زخم دیابتی عفونی عبارتند از:
- قرمزی و تورم در اطراف زخم
- ترشح چرک از زخم
- بوی نامطبوع
- درد و احساس تپش در ناحیه زخم
- احساس گزگز یا بی حسی نیز می تواند به دلیل نوروپاتی وجود داشته باشد
درمان زخم دیابتی عفونی
برای درمان زخم دیابتی عفونی یک رویکرد چند جانبه نیاز است. لازم است تا علاوه بر مراقبت ها و درمان های لازم بر روی زخم، عوامل فردی بیمار هم کنترل شود. مدیریت و کنترل سطح قند خون، داشتن تحرک کافی، رژیم غذایی مناسب و مراقبت از پاها شامل این موارد است.
برای خود زخم نیز اعمال پانسمان مناسب، استفاده از داروهای آنتی بیوتیک تجویزی، تمیز نگه داشتن زخم و در مواردی جراحی استفاده می شود. هم چنین برای درمان زخم دیابتی عفونی، پس از غیرفعال شدن و به کنترل درآمدن عفونت، می توان از روش های نوین درمان همچون وکیوم تراپی زخم دیابتی، اوزون تراپی و دیگر روش ها استفاده کرد.
پیشگیری از عفونت زخم دیابتی
- کنترل قند خون در محدوده سالم
- داشتن تحرک و فعالیت کافی
- مراقبت و بررسی مداوم پاها به منظور شناسایی زخم ها
- مصرف به موقع دارو ها
- ترک سیگار
- رژیم غذایی مناسب
- و درمان به موقع زخم های به وجود آمده
- راه حل هایی ساده اما مهم برای پیشگیری از عفونت زخم دیابتی هستند.
عفونت زخم بستر
یک نوع دیگر از زخم های مستعد عفونت زخم بستر است. زخم بستر که به دلیل عدم تحرک بیمار به مدت طولانی و وارد آمدن فشار در نقاط خاص به وجود آمده، می تواند گسترش یافته و عفونت کند. معمولا به دلیل عدم تحرک و بی اختیاری در ادرار که در افراد مبتلا به زخم بستر وجود دارد، امکان آلودگی محیط بالاست، که زمینه را برای عفونی شدن زخم فراهم می کند. بنابراین یکی از نکات مهم در مورد زخم فشاری، تمیز نگه داشتن بدن و لباس ها و محیط فردی است که در بستر به سر می برد.
در مراحل سوم و چهارم زخم بستر امکان عفونت بسیار بالاست. عفونت زخم بستر خیلی زود می تواند گسترش یافته و حتی عوارض خطرناکی چون سپسیس و مرگ را منجر شود.
درمان زخم بستر عفونی
علاوه بر تکنیک های درمان زخم عفونی که پیش تر مفصل در مورد آن ها صحبت کردیم، در مورد بیمار دچار زخم بستر باید به عوامل فردی هم توجه شود.
- اولین نکته برداشتن فشار مداوم از نقاط فشاری بدن است. بدین منظور بیمار باید به طور مرتب جابجا شود تا زخم بدتر نشود.
- تغذیه مناسب و غنی از پروتئین و ویتامین ها و مصرف مرتب داروهای تجویزی نکات معمول دیگر هستند.
- لازم است زخم ها به طور مرتب تمیز و پانسمان شوند. معمولا از پانسمان های نوین سوپر جاذب استفاده می شود که ضخامت خوبی داشته باشند و بتوانند تحمل فشار وزنی هم داشته باشند.
- ممکن است نیاز به دبریدمان با پانسمان ها، پماد ها یا حتی جراحی باشد که در صورت صلاحدید پزشک انجام می شود.
پیشگیری از عفونت زخم بستر
با جابجایی مداوم بیمار، رسیدگی به زخم ها در درجات اول و دوم، حفظ بهداشت پوست، مرطوب نگه داشتن پوست، استفاده از تجهیزات و تشک های طبی مخصوص زخم بستر و توجه و مراقبت از بیمار می توان از بروز زخم بستر عفونی جلوگیری کرد.
عفونت زخم جراحی
یکی از شایع ترین نوع زخم عفونی، زخم ناشی از جراحی است. عمل جراحی که منجر به برش پوست می شود می تواند منجر به عفونت زخم، پس از جراحی شود. اکثر عفونت زخم های جراحی، ۳۰ روز پس از جراحی ظاهر می شود.
عفونت زخم جراحی، می تواند سبب قرمز شدن، دردناک و گرم شدن پوست اطراف زخم شود. همچنین یکی دیگر از نشانه های زخم عفونی، حساس بودن منطقه زخم به لمس می باشد، در این حالت ممکن است فرد دچار تب شود.
علل ایجاد عفونت زخم جراحی
زخم جراحی می تواند در پی یکی از عوامل زیر آلوده شود:
- توسط میکروب هایی که بر روی پوست شما وجود دارد. در این حالت میکروب از روی پوست به محل زخم جراحی گسترش می یابد.
- توسط میکروب هایی که در بدن شما وجود دارد.
- توسط میکروب های موجود در هوا.
- آلوده بودن دست های ارائه دهنده خدمات بهداشتی و پرستار.
- آلوده بودن ابزار جراحی.
برخی از عواملی که خطر عفونت زخم جراحی در بیمار را افزایش می دهد:
- بیماری دیابت در حالتی که کنترل نشده باشد
- ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن
- اضافه وزن یا چاقی
- مصرف سیگار
- مصرف کورتیکواستروئیدها
- عمل جراحی که بیشتر از ۲ ساعت طول می کشد
انواع عفونت زخم جراحی
زخم عفونی جراحی سطوح مختلفی دارد:
- سطحی: در این حالت عفونت تنها در ناحیه پوست گسترش یافته است.
- عمیق: در نوع عمیق زخم عفونی، عفونت عمیق تر و از پوست به عضله و بافت ها رسیده است.
- عفونت ارگانی: در این حالت عفونت زخم عمیق است و شامل اندامی که تحت عمل جراحی قرار گرفته است، می شود.
عفونت زخم جراحی، چگونه تشخیص داده می شود؟
متخصص زخم عفونی می تواند عفونت زخم جراحی را با بررسی زخم، ارزیابی علائم و مشاهده ترشح مایع از زخم، تشخیص دهد.
درمان زخم عفونی جراحی
- درمان زخم عفونی جراحی، بسته به نوع آن تعیین می شود. در اکثر موارد از آنتی بیوتیک ها برای درمان زخم عفونی، استفاده می شود. اما گاهی اوقات ممکن است برای درمان زخم عفونی جراحی، نیاز به جراحی باشد.
- شما ممکن است از آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت زخم جراحی خود استفاده کنید. مدت زمان لازم برای مصرف آنتی بیوتیک ها متفاوت است و توسط پزشک معالج شما تجویز می شود. از مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک بپرهیزید.
- اغلب درمان زخم جراحی بستگی به محلی دارد که زخم در آن قسمت ایجاد شده است. به طور معمول پانسمان زخم بر روی زخم جراحی قرار می گیرد، این پانسمان باید به طور منظم تعویض شود. تعویض به موقع پانسمان زخم، احتمال ابتلا به عفونت زخم را کاهش می دهد. زخم جراحی و پوست اطراف زخم باید همیشه تمیز باشد، اگر می خواهید در منزل از زخم جراحی خود مراقبت کنید، لازم است با متخصص درمان زخم، در رابطه با شستشو و نحوه تعویض پانسمان زخم، مشورت کنید.
مراقبت از زخم جراحی در خانه
مراقبت خانگی از زخم جراحی می تواند شامل روش هایی مانند تعویض مکرر پانسمان و تمیز کردن زخم باشد. استفاده از داروهای ضد درد نیز می تواند درد ناشی از زخم را، کاهش دهد. اغلب بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار می گیرند، قبل از بهبود یافتن کامل زخم، از بیمارستان ترخیص می شوند. ضروری است که بیماران از همه دستور العمل های مراقبت خانگی از زخم، پیروی کنند.
برخی از عوارض عفونت زخم جراحی
زخم جراحی معمولا در طی ۳۰ روز پس از عمل جراحی، ممکن است دچار عفونت شود. عفونت ممکن است سبب قرمزی، دردناک شدن، گرم شدن زخم و پوست اطرافش شود، ترشح مایع و حساسیت به لمس نیز از دیگر عوارض عفونت زخم جراحی محسوب می شود. برای درمان زخم عفونی، متخصص زخم ممکن است مصرف آنتی بیوتیک را برای بیمار تجویز کند و یا ممکن است مجبور به باز کردن زخم برای تمیز کردن و شستشوی آن شود.
برخی از خدمات کلینیک زخم دکتر مشتاق، کلینیک درمان زخم خوب در تهران ، کلینیک تخصصی زخم:
درمان زخم
درمان زخم بستر
درمان زخم دیابتی
درمان زخم عروقی
درمان زخم عفونی
درمان دیابت
درمان زخم سوختگی
درمان زخم مزمن
درمان زخم حاد
درمان زخم جراحی
آمپوتاسیون یا قطع عضو
درمان اولتراسوند
اوزون تراپی
درمان با PRP
وکیوم تراپی
دیدگاهی یافت نشد